PRIRODNI RESURSI I PRIVREDNI POTENCIJALI OPŠTINE ROŽAJE
Uvodni dio (opština Rožaje)
Opština Rožaje se nalazi na sjevero-istoku Crne Gore, graniči se sa opštinom Tutin, koja je na udaljenosti oko 30km (Republika Srbija) i opštinom Peć (Republika Kosovo) udaljenom od Rožaja 45km.
Opština Rožaje, je vezana sa gore pomenutim Opštinama sa magistralnim putnim pravcima, dok je sa opštinom Tutin u upotrebi i regionalni putni pravac.
Inače, najbliži aerodrom prema kojem gravitira Rožaje, je na udaljenosti od oko 100 km. I nalazi se u Prištini (Republika Kosovo), dok je najbliža željeznička mreža sa kojom smo povezani udaljena 65km i nalazi se u Bijelom Polju.
Po zadnjem popisu u Opšini živi 23 000 stanovnika, koji su ravnomjerno raspoređeni na gradskom i ruralnom područiju.
Ukupna površina koja pokriva teritoriju opštine Rožaje je 43 200 ha.
Osnovne privredne grane na kojima se temelji razvoj rožajske ekonomije su drvoprerada i šumarstvo, poljoprivreda i turizam.
Opština ima urađen i usvojen Prostorni plan razvoja, koji je usaglašen sa Prostornim planom Crne Gore i važi za period 2012-2020. godina.
Industrija i usluge
Rožaje je shodno planskoj dokumentaciji u istom predvidjelo dvije industrijske zone, i to Industrijsku zonu „Zeleni“, na kojoj su već djelimično izgrađena postrojenja – fabrike za proizvodnju a koje su se bavile različitim privrednim aktivnostima. I industrijsku zonu „Centar“ koja se nalazi u najužem gradskom jezgru, koja će se djelimično prekomponovat i u kojoj će se zadržati djelimični i razvoj industrije (finalna prerada drveta).
U oblasti razvoja turizma predviđene su 4 zone za razvoj turističke privrede i to: Hajla i Štedim, Gospođin vrh, Seošnica i Turijak.
U industrijskoj zoni su sve komapnije koje se trenutno nalaze privatizovane, objekti su u građevisnkom smilu u solidnom stanju, a na tom lokalitetu se odvijala proizvodnja Dekor papira, završna obrada kristala, završna obrada metala, proizvodnja vode za piće a od uslužnih djelatnosti bio je razvijen transport roba, i nalazi se pogon za skladištenje i selekciju ljekovitog bilja i šumskih plodova.
Predmetne komapnije u ovoj zoni se danas ne bave privrednom aktivnošću a kao privatizovani subjekti imaju sljedeći organizacioni karaketer:
- AD Dekor
- AD Servis trans
- AD Mašinski djelovi
- AD Kristal
- AD Fabrika za proizvodnju vode
- Pogon ljekovitog bilja i šumskih plodova
U okviru Industrijske zone Centar je nekada egzistirao preduzeće AD „Gornji ibar“ Rožaje koje se bavilo finalnom preradom drveta, koje je likvidirano a u toku je stečajni postupak kod nadležnog suda. Inače vlasnik imovine ovog preduzeća je Vlada Crne Gore, nad istim nije izvršena privatizacija. Na ovom prostoru se trenutno rade izmjene Detaljnog plana i dio ovog lokaliteta će biti zadržan kao prostor gdje će se odvijeti određene privredne aktivnosti u oblasti finalne prerade drveta.
Drvoprerada i šumarstvo
Drvoprerada i šumarstvo su strateška grana razvoja opštine Rožaje, od ukupne površine Opštine skoro 66 % teritorije pokrivaju šume i šumsko zemljište izraženo u hekterima to iznosi 28457ha.
Ukupna površina u strukturi državnih šuma iznosi 25083ha. Od čega:
- Privredne šume 15799 ha
- Šume za ostale namjene 5705 ha
- Neobraslo zemljište 3579 ha
Drvna zapremina iznosi ukupno 5542009m3, od čega:
- Četinara 4724650m3 ili 86%
- Lišćara 817359m3 ili 14%
Učešće pojedinih vrsta u strukturi šuma je sljedeće: Smrča 40%, Jela 39 %, Molika i Munika 5 %, Bor 2%, Bukva 12 %, dok su ostale vrste drveta zastupljene sa svega 2%.
Planirani prinos u narednih 10 godina 596529 m3 od čega:
- Četinari 511574 m3
- Lišćari 84955 m3
Pored Državnih, na teritoriji Opštine se nalazi i raspoloživi šumski fond u površini od 3 374ha, od čega 3107 ha su Visoke šume, 262 ha su šikare.
U oblasti prerade drveta danas je u Rožajama registrovano ukupno 92 mala i srednja preduzeća.
Poljoprivreda
Poljoprivreda je druga strateška privredna grana i šansa za razvoj rožajske ekonomije. Od ukupno površine opštine Rožaje 20435ha ima karakter poljoprivrednog zemljišta od čega 10809ha su pašnjaci dok je preostali dio sa karaktreristikama obradivog zemljišta.
Danas je osnovna poljoprivredna djelatnost koja je razvijenija od ostalih stočarstvo, dok su ostale poljoprivredne grane manje razvijene.
Ukupni raspoloživi stočni fond na danajšnji dan izražen u grlima, je struktuiran na 5648 gral krupne stoke i 8705 grla sitne stoke.
Pored stočarstva vrijedno je pomenuti i razvoj u posljednje vrijeme pčelarstva tako da je preko udruženja pčelara „Meljika“ danas registorvano u privatnom posjedu 2583 košnice.
Značajniji privredni subjekti, koji se ozbiljnije bave ovom djelatnošću su DOO „Gradina compani“ i DOO „Ami prom“ i ZZ Agrobisernica.
DOO “Gradina kompani” je kompanija koja se bavi proizvodnjom i preradom mesa i mesnih prerađevina, za ovu djelatnost posjeduje sljedeće standarde: Haccp, Halal, Iso 22 000 i Iso 9001:2008, izvoznički broj za sve treće zemlje kao i izvodnički broj za Rusiju, Ukrainu, Bjelorusiju i Kazastan. Komapnija u svom programu se bavi samo proizvodnjom mesa i mesnih prerađevina od govedine i piletine, dakle nema program proizvodnje svinjskog mesa.
DOO Ami prom se bavi proizvodnjom i preradom mlijaka i mliječnih prerađevina.
ZZ Agrobisernica se bavi uzgojom i tovom krupne i sitne stoke. U svom sastavu ima farmu krava i farmu ovaca a bavi se i setvenom proizvodnjom. Raspolaže jedinstvenim poljoprivrednim kompleksom u površini od 350 ha koji se nalazi na Vučoj. Inače u svom sastavu ima i pogon za sortiranje i odlaganje ljekovitog bilja i šumskih plodova.
Shodno planskoj dokumentaciji tačno su locirane zone za razvoj poljoprivrede, prije svega stočarstva a nalaze se u MZ: Biševo, Bukovica Paučina, Vuča, Lovnica. Na ovom prostoru je predviđena mogućnost izgradnje fabrika za preradu mlijaka i mliječnih proizvoda, otkupnih centara za otkup mlijeka, ljekovitog bilja i šumskih plodova.
Turizam i ugostiteljstvo
Treća strateški bitna razvojna grana za opštinu Rožaje, je vezana za razvoj turističke privrede.
Posebno predviđene zone za razvoj turizma su:
- Hajla i Štedim
- Gospođin vrh
- Turijak
- Seošnica
Trenutno su pripreme urađene za raspisivanje tendera za izradu Lokalne studije lokacije za planinu Hajla i Štedim. Na ovom lokalitetu se predviđa projektnim zadatkom razvoj srednjeg i visokog turizma, i to kako izgradnjom objekata za zimski tako i za ljetnji turizam. Očekujemo da ovaj projekat bude gotov tokom 2014. godine.
Na lokalitetu Gospođin vrh je predviđena izgradnja golf terena.
Dok su na lokalitetima Turijak i Seošnica predviđeni za izgradnju objekti smještajnog karaktera, hoteli i etno sela, a u neposrednoj blizini Turijaka je predviđena adaptacija i izgradnja novih ski liftova.
Na današnji dan je iz ove oblasti u opštini Rožaje su sagrađena 2 hotela i 4 motela sa ukupno 370 ležaja, dok su u fazi izgradnje i rekonstrukcije Hotel Turijak i hotel „Osmanović“
Danas u Rožajama imamo ukupno registrovanih privrednih subjekata u našoj Opštini 311, od čega
- AD 9
- DOO 222
- STR,SUR,SZR 80
Energetski sektor – Hidropotencijal
Prostornim planom Crne Gore i Prostornim planom opštine Rožaje je predviđena izgradnja hidrolektrana na rijeci Ibar i njenim pritokama. Ozbiljnija ispitivanja za realizaciju ovih projekata nijesu izvršena do danas, a procejnjuje se da ovaj resurs može ekonomski da bude veoma isplativ.
Planskim dokumentima je predviđena izgradnja na rijeci Ibar hidroelektrane kapaciteta do 10MB dok su na njenim pritokama planirane da se sagrade mini hidroelektrane.
- Rijeka Ibar – hidroelektrana snage 10MV
Minihidroelektrane su snage do 1MV predviđene da se grade na sljedećim pritokama rijeke Ibar:
- Crnja
- Bukljka
- Lazanka
- Bukovičanka
- Županica
Prednosti investiranja u Rožaje
Za sve domaće i strane investitore koji žele da ulažu u Rožaje, u nove proizvodne programe iz oblasti turizma i poljoprivrede, lokalna uprava je donijela Odluku o oslobađanju naknade za komunalno uređenje u cjelokupnom iznosu.
Ukoliko se ulaže u proizvodne pogone, dakle u realnom sektoru u pomenutim privrednim granama Lokalna uprava oslobađa investitora i ostalih komunalnih nakanada na rok od 3 godine od momenta puštanja objekta u upotrebu.
Ukoliko se želi investirat u proizvodnju na ruralnom područiju, u oblasti poljprivrede, a Opština ili Država su vlasnici nepkretnosti na kojima bi se gradili proizvodni pogoni, zemljište bi se potencijalnom investitoru ustupalo bez nakanade.
